Pinholefotografie – Fotograferen zonder lens

Pinholefotografie staat voor lensloze fotografie. Een pinholecamera, ook wel gaatjescamera genoemd, is dus een camera zonder lens. In plaats van door een lens, valt het licht door een minuscuul klein gaatje op de film. Doordat je met deze camera door een zeer klein gaatje fotografeert, wordt de belichtingstijd ook langer. Afhankelijk van het licht kan de belichtingstijd soms wel meerdere seconden of zelfs minuten zijn. Mijn camera heeft geen automatische functies, zo moet ik na iedere foto mijn rolletje handmatig doordraaien naar het volgende ‘frame’. Ook ontbreekt er een zoeker op de camera, ik kan niet precies zien wat ik opneem. De lichtwaarden meet ik eerst met een lichtmeter.

Doordat de belichtingstijden vrij lang zijn, kan ik de foto’s niet vanuit de losse pols schieten. Ik maak altijd gebruik van een statief, zodat de camera stevig staat. Daarnaast gebruik ik ook nog een draadontspanner (zie de foto hierboven).

Zelf maken

Een pinholecamera kun je zelf maken. Het enige wat je nodig hebt is een lichtdichte ruimte (een blikje, doosje, container enz.) met een klein gaatje erin dat je kunt afdekken en lichtgevoelig materiaal (film of papier) aan de binnenkant.

Mijn camera

De camera’s die ik gebruik heb ik niet zelf gemaakt. Mijn camera’s zijn gemaakt van hout en hebben kleine messing onderdelen. Door het gebruik van meerdere camera’s kan ik ook kiezen uit verschillende groottes van het gaatje. Mijn favoriete pinholecamera (zie foto hieronder) heeft een gaatje van 0,17 mm. Verder werk ik analoog (d.w.z. op film). Ik maak meestal gebruik van een diafilm, die mooie diepe kleuren oplevert.

Typisch pinhole

Wat is nu een typische pinholefoto? Vaak wordt mij gevraagd hoe je kunt zien wanneer een foto is gemaakt met een pinholecamera.

Gelijkmatige onscherpte (Onscherpte door de hele foto)

Doordat er geen lens wordt gebruikt ontbreekt een echt brandpunt, waardoor het beeld nergens helemaal scherp wordt in de foto. De foto’s hebben hierdoor een zachte, schilderachtige uitstraling.

Bewegingsonscherpte

Als je bijvoorbeeld een boom fotografeert waarvan de takken en bladeren een beetje bewegen door de wind en je hebt een lange sluitertijd gebruikt dan zie je dat terug op de foto. De takken en bladeren zullen niet zo duidelijk herkenbaar meer zijn, die zien er wazig uit. Vaak geeft dit een mooi en dromerig effect aan de foto. Dit effect noemen we bewegingsonscherpte.

Vignettering

De foto’s gemaakt met een pinholecamera hebben een “natuurlijke” vignettering. Dit houdt in dat de foto in het midden lichter is en naar de randen toe donkerder wordt.

“Het spelen met tijd, beweging, de onscherpte en ook de onverwachte of onvoorspelbare situaties maakt het fotograferen met deze camera boeiend.”